De gemeente is verantwoordelijk voor inwoners kunnen werken maar daarbij wel ondersteuning nodig hebben. De wet moet ervoor zorgen dat meer mensen werk vinden, ook mensen met een arbeidsbeperking. De Participatiewet is in de plaats gekomen van de Wet Werk en Bijstand, Wsw en een groot deel van de Wajong. Van gemeenten wordt verwacht dat zij deze groeiende doelgroep ondersteuning biedt zodat zij aan de slag gaan. Waar nodig is er ondersteuning om het salaris aan te vullen (inkomensondersteuning). Gemeenten moeten laten zien dat ze met relatief beperkte middelen grote groepen zo regulier mogelijk aan de slag kunnen helpen. Een efficiënte en effectieve uitvoering van de Participatiewet is dus de uitdaging, ook voor de gemeente Almelo.
De gemeente heeft de verantwoordelijkheid voor een grote groep mensen met afstand tot de arbeidsmarkt, waaronder arbeidsgehandicapten. Een bijzondere groep arbeidsgehandicapten wordt gevormd door de Wsw’ers. Deze mensen werken in een (oud) beschutte omgeving, met op de persoon toegesneden begeleiding. Met de invoering van de Participatiewet is nieuwe instroom in de Wsw niet mogelijk. Omdat er bovendien sprake is van een steeds lager wordende rijkssubsidie, is de WSW per definitie een maatregel die de gemeente altijd geld zal kosten. De gemeentelijke bijdrage aan de WSW is in ons meerjarenperspectief mee genomen.

Uitvoeringsconstructie

De uitvoering van de Wsw wordt gezamenlijk door de GR-gemeenten in Soweco GR vorm gegeven. Hiertoe wordt gebruik gemaakt van de inzet van Soweco NV. De GR is enig aandeelhouder van de NV. De werkzaamheden voor de Wsw worden steeds minder, om dit te compenseren is vanaf 2014 het algemene beleid om Soweco NV ook andere opdrachten binnen het sociale domein te gunnen. Hierdoor kan Soweco NV doorgroeien naar een zelfstandige marktpartij, die onafhankelijk kan bestaan.
Soweco NV is één van de spelers in de uitvoering van de Participatiewet. In 2017 is een notitie doorontwikkeling Soweco vastgesteld. De kern – en daarmee de huidige opdracht voor Soweco NV – is het volgende:

• De GR Soweco en Soweco NV worden ontvlochten. Dit proces, de deconsolidatie, maakt bezittingen en onderlinge verhoudingen transparant.
• De NV wordt doorontwikkeld naar een nieuwe Maatschappelijke Onderneming (MO) die zich inzet voor de SW medewerkers en voor andere kwetsbare doelgroepen.
• GR richt zich op het beperken van de “erfenis” en op de verantwoordelijkheid voor SW-personeel. Het vastgoed zal worden afgestoten.

Financieel

De Wsw is sinds jaar en dag een verliesgevend dossier: er is per definitie een subsidietekort. De werkzaamheden van Soweco NV kunnen dit verlies niet volledig dempen. Uit benchmarks en recent onderzoek door een extern bureau blijkt overigens dat Soweco de Wsw relatief goed uitvoert, met goede bedrijfsresultaten.

Nieuwe inzichten

Doelgroepen P-wet

De Wsw kan als maatregel verdwijnen, de doelgroepen verdwijnen niet. Om de inclusieve arbeidsmarkt vorm en inhoud te geven, is het van groot belang dat wij vanuit één hand deze arbeidsmarkt bewerken, met mensen met arbeidsbeperkingen aan de slag gaan, hun een zo goed mogelijke en passende plaats geven op deze arbeidsmarkt. In die gevallen waar dit niet kan, hebben wij een voorziening nodig waar mensen beschut, onder beschermende omstandigheden kunnen werken. Voor sommigen is dat voor een tijdje, om op adem te komen of bij te leren, voor anderen is dat voor altijd. Kortom: we streven er naar de uitvoering van Wsw en P-wet, dicht bij de toegang van het sociaal domein, vanuit één hand te regisseren.

Uitvoeringsconstructie

Met de deconsolidatie komt de vraag naar een eventueel eigenaarschap van de NV steeds dichterbij. De gemeenten hebben ieder voor zich te kennen gegeven geen aandeelhouder te willen zijn. Bovendien merken we dat gemeenten op verschillende wijzen de uitvoering van de Participatiewet en Wsw willen vorm geven. Dit maakt dat de huidige uitvoeringsconstructie niet meer toekomstbestendig is, en gekeken wordt naar andere uitvoeringsvormen.
Kort geleden heeft het DB van Soweco een brief naar alle gemeenteraden van de deelnemende gemeenten gestuurd over de voortgang van de deconsolidatie. Daarin wordt ook aangekondigd dat er vervolgonderzoek wordt uitgevoerd naar een voorkeursscenario van het aandeelhouderschap.
In dat vervolgonderzoek is meegenomen de constatering dat een ‘stand alone’ uitvoering van de Wsw niet langer toekomstbestendig is. Het verbinden van de uitvoering van de Wsw met de uitvoering van de Participatiewet is nodig. Er moet focus worden aangebracht in die doorontwikkeling van Soweco NV. Doel was om te komen tot een door zes gemeenten gedragen voorkeursscenario. Daarbij is ook nadrukkelijk de wens van de gemeenten betrokken om de zorg voor de kwetsbare groep mensen te continueren.
Het onderzoek is inmiddels afgerond. De raad wordt hierover per raadsbrief (RAAD - 5468) geïnformeerd. Het voorkeursscenario heeft de volgende karakteristieken:

• De gemeente Almelo organiseert een faciliteit voor beschut werken. Andere gemeenten kunnen hiervan gebruik maken, op basis van een meerjarige dienstverleningsovereenkomst.
• De focus ligt op uitvoering van wettelijke taken in de context van de Participatiewet en Wsw.
• Werkgeversdienstverleningstaken van het huidige Soweco worden samengevoegd met de uitvoering van de Participatiewet, Wmo en Jeugd.
• Er wordt gestreefd naar maximale samenwerking met ondernemers in de verschillende gemeenten.
• Er wordt geanticipeerd op de onvermijdelijke krimp van de Wsw. De doelgroep wordt vaker en meer lokaal opgevangen in bedrijfsleven en lokale infrastructuur.
• Alle gemeenten hebben de mogelijkheid om eigen invulling te geven aan uitvoering van eigen beleid waarbij inkoop van diensten bij de gemeente Almelo mogelijk is.

Gemeenten kiezen ervoor om dit voorkeursscenario verder uit te werken.

Vervolgproces

Het DB van Soweco heeft op 1 april besloten om het voorkeursscenario nader uit te werken. Dat betekent dat alle risico’s, noodzakelijks stappen, personele- en juridische consequenties en financiële gevolgen nader in beeld worden gebracht. Er zijn nog heel veel vragen waarop duidelijke antwoorden moeten komen. Al deze aspecten komen aan de orde in de volgende fase van het onderzoek. Waar nodig wordt externe deskundigheid betrokken.
Afgesproken is ook dat per gemeente wordt voorbereid hoe men het voor de eigen kwetsbare groep mensen wil gaan organiseren en uitvoeren. Nieuwe samenwerkingsvormen tussen gemeenten zijn daarbij niet op voorhand uitgesloten.
Er wordt vanuit gegaan dat het oorspronkelijke tijdpad, zoals in eerder genoemde brief beschreven is, wordt gehaald. De geplande afbouw van de GR gaat gedurende dit proces op de ingeslagen weg voort.
Het DB wil graag de directie en RvC van Soweco blijven betrekken bij de stappen die we in de komende periode gaan zetten.